Umhlaba ongaphansi kwamanzi ugcwele izimanga, kodwa futhi ugcwele izinsongo ezinhlobonhlobo zezilwane. Phakathi kwezithinteke kakhulu kubalwa izinhlanzi ngeshwa ezisengozini yokushabalala ngenxa yezinto ezifana nalezi ukudoba ngokweqile, lo ukungcola futhi i ukushintsha kwesimo sezulu. Kuso sonke lesi sihloko, sizohlola ngokuningiliziwe ezinye zalezi zinhlobo nezingozi ezibhekana nazo. Ukwengeza, sizohlaziya izenzo ezingathathwa ukuze kulondolozwe ubukhona bayo.
I-Catfish enkulu (I-Pangasianodon gigas)
El I-Catfish Enkulu, ezalelwa eMfuleni iMekong, kuye kwathiwa isengozini yokushabalala kusukela ngo-May 1970. Le nhlanzi ewumbukwane, engafinyelela ku- Amamitha angu-3 eside futhi esindayo Ama-300 kilos, isibe olunye lwezinhlobo ezifanekisela kakhulu zemifula enamanzi ahlanzekile. Kodwa-ke, inani labantu bakhona lehle kakhulu ngenxa yokwakhiwa kwamadamu aphehla ugesi ngamanzi, ikakhulukazi idamu iMekong ngo-1994, okwaholela ekwehleni kusukela kubantu abangama-256 kuya kuma-96 kuphela.
La ukubaluleka kwemvelo ye-Giant Catfish ibambe iqhaza ekulinganiseni kwemvelo yasemfuleni. Naphezu kwemizamo yokongiwa kwemvelo, indawo yayo yokuhlala isasongelwa imisebenzi yabantu. Amaphrojekthi kagesi wamanzi kanye nokungcoliswa kwezimboni, ngaphezu kokuvimbela ukufuduka kwemvelo kwalolu hlobo, kube nomthelela omkhulu ekukhiqizeni kwawo.
I-Whale Shark (I-Rhincodon typus)
El Whale shark, inhlanzi enkulu kunazo zonke emhlabeni, ifinyelela ku Amamitha angu-12 ngobude. Nakuba ukubukeka kwayo kungase kusabise, iwuhlobo oluthambile futhi olufudukayo oludlala indima ebalulekile ekulinganiseni kwezinto eziphilayo zasolwandle. Ngeshwa, ukudoba ngokweqile kanye nezinqubo zokubamba ezingekho emthethweni zibe nomthelela ekwehleni okukhulu kwenani labantu kule minyaka eyishumi edlule. Naphezu kokuntuleka kwezibalo eziqondile, ososayensi bayavuma ukuthi sibhekene ne-a inkinga ekulondolozweni kwayo.
I-Whale Shark ayibheki nje kuphela izinsongo eziqondile, njengokudoba, kodwa nezingaqondile. Izinto ezingcolisayo olwandle, njengamapulasitiki namakhemikhali ayingozi, ziyithinta kabi impilo yakho. Ngaphezu kwalokho, ukwanda kwezokuvakasha ezingenamsebenzi, okuhlanganisa izindlela eziyingozi kanye nokuguqulwa kwendawo yazo, kunomthelela enkingeni yabantu.
I-Chinook Salmon (I-Oncorhynchus tshawytscha)
El I-chinook salmon, eyaziwa nangokuthi "inkosi ye-salmon" ngosayizi wayo omkhulu, ngokomlando ibilokhu iphakathi kwamasiko endabuko asePacific Northwest e-United States. Nokho, inani labantu bakhona liye lehla kakhulu. Ucwaningo lwakamuva lukhombisa ukuthi, ngo-1998, kuphela 5,000 kulawa ma-salmon asala emfuleni iNyoka ngenxa yemisebenzi yezimboni, njengokwakhiwa kwamadamu, namazinga aphezulu okudoba okungalawuleki.
Esinye sezizathu eziyinhloko zokwehla kwazo ukuguqulwa kwezindawo zokuzalela kwazo. I-salmon ye-Chinook idinga imifula nge imisinga efanelekayo y amanzi ahlanzekile ukukhiqiza kabusha, kodwa ukungcoliswa kwemvelo kanye nemiklamo yokuthuthela emadolobheni izinciphise kakhulu lezi zindawo. Ngaphezu kwalokho, i- ukushintsha kwesimo sezulu kubangele amazinga okushisa emifuleni ukuthi angabi ngcono ekukhuleni kwawo.
Ezinye Izilwane Ezisengozini
ezinye izinhlobo eziningi de peces Babhekene nezinsongo ezifanayo futhi basengozini yokushabalala. Phakathi kwalokhu, okulandelayo kuyagqama:
- Izinhlanzi zeNapoleon: Lesi sakhamuzi sase-Indo-Pacific reef siyisisulu sokudoba ngokungemthetho, njengoba inyama yaso ifunwa kakhulu ezimakethe zase-Asia.
- I-Comb Sawfish: Iyaziwa ngesiqu sayo eside esimangalisayo, ihlala emanzini ahlanzekile nanosawoti. Lolu hlobo luye lwabhekana nokwehla 95% kubantu bakhona ngenxa yokuthunjwa ngokungakhethi kanye nokucekelwa phansi kwendawo ehlala kuyo.
- I-tuna ebomvu: Le nhlanzi efudukayo, eyaziswa kakhulu ngenxa yenyama yayo, iye yaxhashazwa ngokweqile, okuholela ekufakweni kwayo Ohlwini Olubomvu lwe-IUCN Lwezilwane Ezisengozini.
- Iqembu laseNassau: Ibalulekile kuma-ecosystems, ihlaselwe ukwehla kwenani labantu ngenxa ukudoba okujulile kanye nokucekelwa phansi kwendawo yayo yemvelo.
Kubalulekile ukuthi imizamo yokongiwa kwemvelo ihlanganise nokuvikelwa kwalezi zilwane kanye nokubuyiselwa kwezindawo zazo zokuhlala. Imizamo yomhlaba wonke njengeziqiwi zasolwandle ezivikelwe kanye nemithethonqubo yokudoba ziyizinyathelo ezibalulekile ukuze ziphile.
Umthelela womuntu ezindaweni eziphila emanzini awunakuphikwa, kodwa sisenesikhathi sokushintsha inkambo. Ukuqwashisa ngokubaluleka kwalezi zinhlanzi kanye nokwamukela izinqubo ezizinzile kungenza umehluko, kuqinisekise ukulondolozwa kwalezi zinhlobo ukuze kuzuze izizukulwane ezizayo.